Kutup Girdabı Nedir? Amerika’da Yaşanan İlginç Hava Olayı

Amerika Birleşik Devletleri’nin Colorado ve Montana eyaletlerinde bir gün gibi kısa bir sürede yakıcı sıcaklar yerini bir anda kar yağışına bıraktı. Biz de bu ilginç hava değişiminin bilimsel açıklamasını merak ettik. Polar vortex( kutup girdabı) olarak açıklanan hava olayını araştırdık. Keyifli okumalar.

Neler Yaşandı?

Amerika Birleşik Devletleri’nin Colorado eyaletinin başkenti olan Denver, bir anda gündemimize oturdu. Amerika’nın bir kısmı için uyarı yapılmıştı. Başkent olması ve daha kalabalık olması nedeniyle genelde Denver ismini duysak da daha geniş bir bölge içindi bu uyarı. Sıcaklıkların ani bir şekilde düşeceği ve bir anda yaz mevsiminden kış mevsimine geçileceği söylendi.

ABD denver hava durumu,8 Eylül’de sıcaklık yaklaşık 33 derece düştüğünü belirtti. Rüzgarın günün ilk saatlerinden itibaren doğu ve kuzeydoğu yönünden şiddetli bir şekilde esmesiyle yüksek bölgelerde hava yükselip genişleyerek soğumaya başladı. Kuzeyden gelen soğuk hava ile de sıcaklıklarda ani ve sert düşüş görüldü. Tüm bunlar yaz mevsiminde bir kar fırtınası başlattı. Kuvvetli rüzgar elektrik kesintilerine neden oldu.

İlginizi Çekebilir ! İnovasyon Etkili Bir Stratejinin Oyunu Mudur?

Ani ve Keskin Hava Değişimi Normal Mi?

 Ani ve keskin hava değişimi çok seyrek görülüyor ama Denver ve bölgesi için sıra dışı değil. Benzer olaylar daha önce de yaşanmış.

• En büyük sıcaklık değişimi 25 Ocak 1872’de yaşanmış. Sıcaklık sabah 46 derece iken akşam eksi 20’ye düşmüş.
• 11 Eylül 1974’te 2,7 inç kar yağmadan önce sıcaklık 91F(32.7°C) ölçülmüş.
• 12 Eylül 1993’de hava 33 derece iken, 13 Eylül akşamında 14 cm kar yağmış.
• 24 Şubat 2014, iki saat içinde sıcaklık öğleden sonra 26 dereceden 57 dereceye yükselmiş. Gece yarısına kadar 29 dereceye düşmüş.
• 5 Ocak 2015, bir saatte 12 dereceden yaklaşık 40 dereceye yükselen bir sıcaklık.. Aynı gün bir saatte 15 derece sıcaklık düşüşü yaşanmış. Sabahın en düşük seviyesi eksi 4 derece iken gece yarısından hemen önce 55 derece ölçülmüş. Son on yılın en büyük günlük sıcaklık değişimi olarak tarihe geçmiş.
• 9 Aralık 2016: Öğleden sonra saat 3’te 11 derece, akşam 8de 53 derece ölçülmüş.
• 27 Aralık 2017’de öğleden sonra ikide 2 derece, 18:00’de 45 derece ölçülmüş.
• 9 Ekim 2019’da sıcaklık 4 saat içinde 40 derece düşmüş.

Kutup Girdabı Nedir?

 Kuzey Amerika sularla bölünmemiş bir kara parçasıdır. Birbirinin tamamen tersi hava kütlelerini üzerinde ve çevresinde aynı anda barındırabilen bir coğrafyadır. Çevresindeki dağlar da Pasifik Okyanusu’nun dengeleyici etkisini kırmaktadır. Bu nedenlerle Kuzey Kutbu’ndan gelen soğuk hava dalgası Kanada üzerinden bu bölgelere kadar şiddeti hiç azalmadan gelir. Havanın aniden soğumasının nedeni, kutuplardaki yüksek basıncın hızlı bir şekilde aşağı inmesi, aşağıdaki alçak basıncın da yukarı çıkmasıdır.

Kutup Girdapları alçak basınç nedeniyle stratosfer tabakasında meydana gelir. Yeryüzünün yaklaşık 32 kilometre yukarısında oluşur. Daha sonra troposferde etkisini gösterip hava sıcaklığının önemli ölçüde düşmesini sağlar.  Kutup Girdapları, 100 yılı aşkın zamandır biliniyor ancak son yıllarda Amerika’nın kuzeyinde sık yaşanması nedeniyle popülerleşmiştir. İlerleyen yıllarda artacağı düşünülmektedir.

İlginizi Çekebilir! Altın Oran Nedir? Evrenin Matematiği Altın Oran

Türkiye’de Kutup Girdabı Görülebilir mi?

  Amerika çok büyük bir kıtadır. Kıtanın bir ucu ekvator diğer ucu ise kuzey kutbudur. Bu yüzden büyük hava olayları görülmektedir. Türkiye ılıman bir iklime sahip olduğu için kutup girdabı kadar büyük hava olayları yaşamamız beklenmiyor. Küresel ısınmanın, iklim değişikliğinin yaratacağı beklenmedik hava olaylarından korunmamız için planlı şehirleşme, ağaçlandırma, yenilenebilir kaynaklara yönelme, karbon ayak izini azaltma gibi konulara daha çok önem vermeliyiz.

Kutup girdabı iklim değişikliğinin bir sonucu değildi ama ilerde bunu yaşayabiliriz. Yaşamamak için dünyamıza sahip çıkmalıyız. Daha güzel günlerde yeni yazılarımızla görüşmek dileğiyle.. Bizi takip etmeyi unutmayın.

KAYNAKLAR

https://www.washingtonpost.com/weather/2020/09/08/record-heat-snow-colorado/

https://www.washingtonpost.com/weather/2020/09/04/colorado-temperature-swing-snow/