Mahalle Kültürü Nedir? Kaybolmaya Yüz Tutan Değerlerimiz

Kaybolmaya yüz tutan, bizi biz yapan, karakterimize şekil veren değerlerimiz var bizim. Bu değerler bizi diğerlerinden ‘ben’ gibi ayırır. İşte yazımıza anahtar olan da böyle bir değer; mahalle kültürü. Haydi gelin neymiş bakalım bu mahalle kültürü…

mahalle kültürü

İlginizi Çekebilir! Kadın Olmak -Nefes Almanın Bilançosu

Dizlerimizin kanadığı, salçalı ekmeğin doyurduğu, görünmez kaleleri kurup futbol maçları yaptığımız mahallemiz, daha doğrusu eskiyen mahalle kültürü. Cenazelerde televizyonların kapandığı, evlerden tepsi tepsi yemeklerin taşındığı, yalnızım demeye vakit bulamadığımız mahallemiz…

Eğer mahalle kültürü ile büyüyüp, bir mahallede geçtiyse çocukluğunuz bence çok şanslısınız demektir. Kandillerde yüzünüz hep gülmüştür, kâğıttan kayıklarınızda kurulan hayalleriniz akıp gitmiştir o evin önünden geçip giden su sızıntısından.

Nedir Mahalle?

Mahalle, “bir yere inmek, konmak, yerleşmek” anlamına gelen Arapça hall (halel ve hulul) kökünden türetilmiş bir mekân ismidir. Türkçe’de kelimeye kaynaklık eden mahal sözcüğü; yer, yöre, mevzi anlamıma gelmektedir. Mahalle ise, devamlı veya geçici olarak ikamet etmek için kurulan küçük yerleşim birimlerini ifade eder. Mahalle bir yer ismi olarak bir kentin veya kasabanın en küçük fiziksel parçasını; sosyal olarak bir yerde oturan ve aralarında örgütsel ilişkiler bulunan bir topluluğu ifade eder. Örneğin tanımı, kurumsal unsurları göz önüne alarak yapacak olursak; içinde camisi, ilkokulu, çeşmesi, hamamı, külliyesi, bakkalı, kahvehanesi, oyun sahaları(parkları) olan en küçük yerleşim birimidir. Bu açıdan baktığımızda mahalle, bir kentin en küçük fiziksel yerleşim tasarımıdır. 

Yazın dondurma arabasının peşinden koşmuşsunuzdur, halılarınız ak pak olmuştur kapı önünde, sek sek oynarken hava kararmıştır, ilk evinize hem de kapısız bacasız evcilik oynarken sahip olmuşsunuzdur. Mahalle ailedir, kardeştir, anneannen yoktur ama mahallen varsa vardır.

Evine kapının önü de dahildir. Çay içtiğin, sohbet ettiğin, ağladığın, güldüğün yer mahalle. Hatta tüm dedikoduya rağmen kendin olup nefes alabildiğin yer.

eski mahalle kültürü

İlginizi Çekebilir! Çocuk Olmak Ne Demektir? Siz Çocuk Olabildiniz Mi?

Mahalle Kültürü Kökeni Nereye Dayanır?

Her ülkenin kendine has bir şehirleşme ve yapılaşma sistemi bulunur. Türkiye’nin yapısal özelliklerine baktığımız zaman karşımıza çıkan en küçük topluluk ise mahalledir. Yöneticisi muhtar olan mahalle kültürü tarihi ise çok eski zamanlara dayanmaktadır.

İlk mahalle teşkilatlanması Osmanlı Devleti zamanında ortaya çıkmıştır. İnsanların bir arada güven içinde yaşaması, aynı kültürel paydaları paylaşan insanların bir arada bulunmak istemesi gibi sebeplerden dolayı şehirlerin içerisinde birçok farklı mahalle teşkilatı bulunmaktadır.

Bu kadar uzun yıllardır varlığını sürdüren mahalle sistemi ise kendi içinde birçok kültürel özellik ortaya çıkartmış ve yazılı olmayan bu kurallara tüm mahalleli riayet etmiştir. Mahalle kültürü aile yapısı ile yakından benzeşir.

Komşuluğun dillere alınmadığı dönemlere denk geliyoruz maalesef. Çocuklar pencereden izlemek zorunda bırakılıyor akıp giden hayatı. Salçalı ekmeğin tadını bilmemek, ceplerine misket dolduramamak mesela. Daha acısı dibinde ne acılar yaşanıyor, tencerede ne dertler kaynıyor habersiziz. Ama çocukluğumuzun hediyesi bir mahalle yaşantımız var ki dillerden düşüremeyiz, yerlere göklere sığdıramayız.

Mahallenin güvenliği her şeyden önce gelir. Dışarıdan gelebilecek tüm tehditlerin savuşturulması adına mahallelerde çok fazla yabancı bulunmaz. Daha önce o mahallede hiç görülmeyen ancak son birkaç gündür fazlasıyla göze batan kişilere direkt olarak mahalleli tarafından şüpheyle bakılır ve ne istediği, neden beklediği gibi sorular sorularak durum tespiti yapılır.

Kaybolan Değerimiz- Mahalle Kültürü

Mahalleye girdiğin an evine girmiş kabul edebilirsin kendini. Evine gelmişsindir. Kimi görsen ailendendir. Çekinmeden kapıyı çalabildiğin, bende yoktu sende var mı dediğin, pencere önü çiçeklerinin bile neşelendiği yer mahalle. Bu mahalle kültürü yapısını hala kaybetmemiş evler, aileler, mahalleler var. Böyle mahallede yaşayıp, büyümek, büyüyen çocuklarla iç içe olmak, kapı önü sohbetleri yapıp kahkahaları dar sokaklardan tüm şehre duyurmaktır mahalle kültürü…

renkli mahalle, mahalle kültürü

İlginizi Çekebilir! Kutsal Bilgelik- Ayasofya Hakkında Az Bilinenler

Bugün özümüzden kopup Batı’daki yaşam biçimini benimsememiz münasebetiyle herkes kendi hayatını yaşıyor ve kimse kimsenin umurunda değil. Bir gören olmak artık suç, ayıp. Mahalle kavramı sadece adres beyan ederken kullanılan bir isim. Başka hiçbir manası yok. Apartmanımıza kimin girip çıktığını bilmiyoruz, soramıyoruz. Devlet, millet gibi en büyük cüzlerimizi Batılılar yok etmeye çalışırken aile, mahalle gibi en küçük cüzlerimizi de biz yok ediyoruz. El birliği ile yok oluyoruz…

Daha fazla bilgi için tıklayınız.

İlginizi Çekebilir

Yazarın Diğer Yazıları

1 Comment

Add yours

+ Leave a Comment