Klonlama Nedir? Hangi Yöntemler İle Nasıl Yapılır?

Dolly, neden diğer koyunlar gibi sıradan bir şekilde dünyaya gelmesine rağmen onlardan farklıydı? Klonlama ile doğduğu için. Gelin bu konuya daha detaylı bakalım. Klonlama nedir? Klonlama tarihinin dönüm noktaları nelerdir? Hangi yöntemler kullanılır? Hangi canlılar klonlanmıştır? İnsan klonlamak mümkün müdür? Türkiye’de neler yapılıyor? Keyifli okumalar..

Klonlama

Klonlama, herhangi bir şeyin aynısının kopyalanması demektir. Genetik bakımdan ebeveynleriyle birebir aynı, eşeysiz üreme ile üretilmiş hücrelere veya organizmalara da klon denmektedir. Doğada, doğal klonlar bulunmaktadır. Bunlar eşeysiz üreyebilen tek hücreli organizmalar, bitkiler ve memelilerde ( insanlarda ve diğer memeli hayvanlarda) görülen  tek yumurta ikizleri. Bilim insanları doğal klonlardan ilham alarak yapay klon çalışmaları yapmaktadır.

Klonlama Tarihinin Dönüm Noktaları

 Klonlama tarihinin pek çok dönüm noktası vardır. İlk olarak 1938 yılında bir hücrenin çekirdeğini, çekirdeksiz bir yumurta hücresine taşıma fikri ortaya atılmıştır. 1952 yılında ise bir iribaş embriyosunun çekirdeği, çekirdeği çıkarılmış bir kurbağa yumurta hücresine nakledildi. 1996 yılında bir yetişkin vücut hücresinden klonlanan ilk memeli, Dolly doğdu.2001 yılında türlerini kurtarmak amacıyla  ilk defa iki hayvan( Hint bizonu, muflon koyunu) klonlandı. 2013 yılında insan embriyoları tedavi amaçlı embriyonik kök hücre üretmek için ilk defa klonlandı.

İlginizi Çekebilir! DOĞADAN İLHAM ALAN TEKNOLOJİLER

Klonlama Yöntemleri

Klonlamayı temelde üç ana başlıkta inceleyebiliriz:

1. Üreme Amaçlı Klonlama
2. Tedavi Amaçlı( Terapötik) Klonlama
3. Gen Klonlanması

Üreme Amaçlı Klonlama

  Genelde uzun ömürlü ve dondurulmaya dayanıklı cilt hücrelerinden seçilen uygun bir çekirdek donörü seçilir. Bunlar doğrudan canlıdan alınabildiği gibi laboratuvar ortamında da yetiştirilebilir. Başka gerekli hücre ise yumurta hücresidir.Alınan yumurta hücresinin çekirdeği şırıngayla çıkarılır ve geriye DNA’sız, sitoplazma dolu bir hücre kalır. Çekirdek donörü olan hücrenin  çekirdeği , çekirdeksiz yumurta hücresine enjekte edilir. Daha sonra bu hücreye elektrik şoku verilir. Hücre bölünmeye başlar. Hücre bölünmesiyle oluşan embriyo taşıyıcı anneye nakledilir. Gebelik sürecinden sonra sağlıklı klon doğar. Koyun Dolly, bu yöntemle(Somatik hücre çekirdek transferi) doğmuş ve kendisi de doğal yollarla sağlıklı yavrular doğurmuştur. Bu yöntemle üreme hücrelerini kaybetmiş canlıların üremesine yardımcı olunur.

Tedavi Amaçlı ( Terapötik) Klonlama

 Bu klonlamada elektrik şoku aşamasına kadar üreme amaçlı klonlama ile aynı yöntemler kullanılmaktadır. Ancak embriyo anne rahmine yerleştirilmez, laboratuvar ortamında geliştirilir. Bir diğer fark ise bağışçı hücre, kök hücre ihtiyacı olan hastadan alınır.Kök hücre, herhangi bir hücreye dönüşme potansiyeline sahiptir.Alınan bu hücreler kaynaşarak embriyo öncesi bir hücre kümesi olan blastosite dönüşürler. Blastositin iç ve dış olmak üzere iki katmanı vardır. İç katmanında kök hücreler bulunur. Kök hücreler buradan toplanır ve birey için lazım olan dokular elde edilir. Elde edilen dokular hastaya nakledilir. Bu yöntem Parkinson ve Akdeniz anemisi gibi pek çok hastalığın çözümü için , nesli tükenmekte olan türleri kurtarmak için kullanılmaktadır.

İlginizi Çekebilir! Kök Hücre Nedir?Nerelerde Kullanılır?

Gen Klonlanması

 En basit yapay klonlama yöntemidir. Bir genin bakterilere aktarılarak eşeysiz üreme ile çoğaltılmasıdır. Bu yöntemle insülin ilacı üretebilir, büyüme hormonu yapabiliriz. Sanayi, tarım gibi farklı alanlarda da kullanabiliriz.

Biliyor Muydunuz?  Güney Kore’de, en başarılı uyuşturucu yakalama köpeklerinden Chase’in yedi adet genetik klonu görev yapmaktadır.

Klonlanmış Canlılar

 Somatik hücre çekirdek transferi yöntemiyle oluşturulmuş embriyoların gelişmesiyle doğan canlılardır. Bu yöntemle 1996 yılında ilk memeli hayvan, koyun Dolly klonlanmıştır.

• İribaş(1959)
• Sazan(1963)
• Koyun(1996)
• Şebek (2000)
• Sığır (2001)
• Kedi(2001)
• Katır(2003)
• At(2003)

Klonlanan iki beagle olan Magic ve Stem, Ocak 2009’da Ulusal Seul Üniversitesi’nde dünyaya geldi.

Bu Yazıyı Okudunuz mu? Nanoteknoloji Nedir? Kullanım Alanları Nelerdir?

Koyun Dolly

Dolly, 5 Temmuz 1996’da İskoçya’da Roslin Enstitüsünde doğdu. Farklı türlere sahip üç tane annesi vardı. DNA’yı sağlayan koyun, yumurtayı sağlayan koyun ve embriyoyu sağlayan koyun. 148 gün süren gebelik sonucunda dünyaya geldi. 277 klonlama girişimi sonucunda başarıya ulaştı. 6 tane yavru doğurdu. 6 yaşında ise normal bir şekilde, klonlama ile ilgili olmayan bir hastalık nedeniyle öldü. Klonlama çalışmalarında çok önemli bir yere sahip.

Biliyor Muydunuz? Seul Ulusal Üniversitesi ve RNL Bio şirketi, müşterilerine ölen evcil hayvanlarını klonlama hizmeti sunuyor.

İnsan Klonlama

Klonlamayı soyu tehlikedeki türleri çoğaltmak, soyu tükenmiş hayvan türlerini yeniden canlandırmak, ilaç endüstrisi gibi herkes tarafından kabul edilen alanlarda kullanıyoruz ama insan klonlama ahlaki açıdan büyük tartışmalara sebep olmaktadır. Bazı bilim adamları insan klonlamayı büyük bir gelişme olarak düşünürken bazıları da etik olmadığını düşünüyor. Günümüzde en az 62 ülke insan klonlanmasına karşıdır. Bunun sebebi,tamamen güvenilir olup olmadığını ve klonlanmış insanın sağlığı üstündeki etkilerini bilmememiz. Suistimale açık olması da endişe oluşturmaktadır. Klonlanan insanların doku ve organ nakli için kullanılmasının engellenemeyeceği düşünülmektedir.

Türkiye’de Klonlama Çalışmaları

 Türkiye klon çalışmalarında önemli bir yere sahip.2007 yılında İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi’nde ilk klon koyun Oyalı doğdu. Oyalı, dünyanın en uzun yaşayan klon hayvanları arasındadır.Bahar isimli bir yavrusu da vardır. Oyalı’dan 2 hafta sonra ise Zarife isimli bir klon koyun daha doğmuştur. Fakat Zarife 2009’da hayatını kaybetti. Oyalı ise 2012 de öldü. Efe adında bir buzağının klonlanması da Türkiye’de başarıyla gerçekleşmiştir.

İlginizi Çekebilir! Biyomedikal Mühendisi Kimdir?Ne İş Yapar?

Buraya kadar okuduğunuz için teşekkürler. Aklınıza takılan veya merak ettiğiniz bir şey olursa yorumlar kısmına yazabilirsiniz. Sağlıklı günler..

KAYNAKLAR:

https://medium.com/@diamondtema/i%CC%87nsan-ve-hayvan-klonlama-deneyleri-dd2b6b51f972

 https://www.psikopatolojibilimi.com/2020/01/16/klonlama-nedir-nasil-yapilir/

https://www.turkcebilgi.com/klonlama-nedir